Зошто 500 калории од чоколадо и 500 калории од бадеми не се исти калории, и немаат иста вредност за телото

Автор за Конзули.мк: Марковска Тина

После оваа статија ке ви стане јасно зошто 500 калории од чоколадо и 500 калории од бадеми не се исти калории, и немаат иста вредност за телото.

Разликата е во гликемсикиоот индекс.

Што е гликемсики индекс?

Гликемиски индекс е скала која се користи за одредување колку (количина) и колку брзо одредена храна го покачува шеќерот во крвта во времетраење од 2 часовен период. Пример, парче храна со гликемиски индекс (ГИ) 45 значи дека го крева нивото на шеќер во крвта 45% од тоа што гликозата го прави, во период од 2 часа. Храна со низок ГИ се смета доколку е под 55, храна со среден ГИ се смета доколку е меѓу 56 до 69 и храна со висок ГИ се смета доколку е над 70.

За да зборуваме за гликемиски индекс неопходно е  да ја споменеме гликозата како основна енергија за најголем број на клетки бо нашиот организам. Тоа е таканаречениот шекер во крвта, чии повремени осцилации доведуваат до разни физички и психички промени во организмот, додека хроничните промени ке доведат до дијабетес. Како ние го добиваме ова гориво, односно гликозата? Секако од намирниците богати со јагленихидрати, ориз компир, житарици, овошје, зеленчук и сл. Е сега дали секој јаглено хидрат се однесува на сит начин кога ке стигне во нашиот желудник?

Одговорот е не! Некои јаглехохидрати како што е сахарозата (бел шеќер) почнуваат да се разградуваат и да навлегуваат во крвотокот уште во устата. Тоа значи дека многу брзо ке наcтапи подигнување на нивото на шекер во крвта. Вака настанале поимите добри и лоши јагленохидрати во зависност од времето и брзината со која го зголемуваат нивото на глукозата во крвта.  

За да се знае кои се добри а кои лоши јаглено хидрати, воведен е поимот гликемиски индекс, број кој ја опишува количината и брзината на некоја намирница при подигнување на нивото на глукозата во крвта.

Висок гликемиски индекс имаат простите јаглехидрати и намирници како: мед, бел шеќер и бел леб. Заедничко за овие намирници е што брзо влегуваат во крвотокот, нагло го подигаат нивото на шеќер во крвта што стимулира зголемено лачење на инсулин и брзо ослободување на енергија. Но, после конзумирање храна со висок гликемиски индекс, поради наглото зголемување на инсулин, доаѓа до нагло намалување на нивото на глукоза во крвта, при што доаѓа до состојба наречена хипогликемија (ниско ниво на шеќер во крвта). Сето тоа дополнително ја зголемува потребата за брзи шеќери. Кругот се затвара – сега ви е јасно зошто колку повеќе јадете слатки, толку повеќе телото бара уште.

Среден или низок гликемиски индекс имаат намирници како: интегрален ориз, интегрални тестенини, компир, грав, грашок, леќа како и повеќето зеленчуци. Овие намирници содржат сложени јаглехидрати на кои им е потребно повеќе време да се разградат, тоа доведува до постепено зголемување на нивото на глукоза во крвта и контролирано лачење на инсулин што овозможува ослободување на енергија подолг период

Заклучок : Онаа храна која има низок гликемиски индекс ке предизвика низок пораст на гликозата во крвта поради што не доаѓа до големи осцилации на нивото на шекер во крвта. Додека храната со висок гликемиски индекс предизвикува спротивен ефект, односно доаѓа до брзо зголемување на нивото на шеќер во крвта, што пак сигнализира дека треба да биде зголемено излачувањето на инсулин кој би го намалил шекерот во крвта (однсоно ќе дозволи шеќерот од крвта да навлезе во клетките и да се употреби за енергија). Зголеменото излачување на инсулин ке предизвика зголемена потреба за било каква слатка храна односно брз шекер, кој повторно ке го подигни нивото на шекер во крвта, па пак нивото на инсулин, и повторно слатко и се така во круг. Кога оваа состојба трае долги периоди голема е шансата да се развие дијабетес тип2.  

Што е дијабетес?

Дијабетесот е здравствен проблем кој се однесува на неспособноста на телото да го регулира нивото на шеќер во крвта. Во основа, тоа се јавува како резултат на нарушувања во производството или активноста на хормонот наречен инсулин.

Што е инсулин?  

Инсулинот е хормон кој се лачи во панкреасот кој што го регулира метаболизмот на јаглехидратите, како и складирањето на вишокот во форма на масти и нивно искористување.

Дијабетесот тип 2 е најчестиот тип, во кој телото не може ефикасно да го користи инсулинот. Дијабетесот тип 2 често се поврзува со дебелината, стареењето, генетските фактори и факторите на начинот на живот. Додека промените во исхраната, вежбањето и оралните антидијабетес лекови може да се користат во почетните фази, инсулинската терапија може да биде потребна и во подоцнежните фази.

Се смета дека намалување од само 5% на телесната тежина, допринесува за значително помал ризик за појава на компликации кај лицата со дијабет тип 2. Доколку намалувањето на телесната тежина е доволно значително, дијабетот тип 2 може да премине и во ремисија – односно да дојде до враќање во оптимална, здрава функција на инсулинот и одржување на шеќерот во крвта во препорачаните граници. На овој начин понекогаш може да дојде и до исклучување на терапијата во целост. Дополнително, слабеењето го олеснува и секојдневниот живот и извршувањето на обврските. Нашето спиење ќе се подобри, нивото на енергија ќе се зголеми, а ќе бидеме и во подобро расположение. Сето ова може да допринесе кон уште полесно губење на останатите вишок килограми, бидејќи и физичката активност и движењето дополнително ќе се олеснат.

Како да си помогнеме во процесот на слабеење и борбата со дијабетесеот?

Решението може да биде многу едноставно. Избирајте храна со низок гликемиски индекс. Ова е храна која е богата со диететски влакна, не го зголемува нагло шекерот во крвта, и чуството на ситост трае подолго време.  

Кои се тие намирници?

Оние кои ги познаваме сите добро, но баш и не посакуваме да ги јадеме редовно, интегрални житарки, мешунки, јаткасти плодови, семки, овошје и зеленчук.

Меѓутоа сликата не е баш така црно бела како што е погоре прикажано.

Кога се разглдува гликемискиот индекс на одредена намирница, треба да се земат во обзир уште неколку фактори како што се мастите и диететските влакна кои го намалуваат веќе одредениот гликемиски индекс на истата, киселоста (исто го намалува), начинот на подготовка на намирниците (најчесто го зголемува).

Ние ќе прикажеме табела со ГИ гликемсики индекс на одредени намирници но само орентационо, сепак требада ги имате во предвид претходните фактори. Колку помала е термичката обработка на производот толку подобро се зачувуваат неговите хранливи вредности, односно витамини, влакна и не се зголемува гликемискиот индекс.

Познавањето на гликемискиот индекс е одлична метода да се држи диета без диета.  

Доволно е да се избираат намирници со низок гликемски индекс и од нив д се прават разновидни комбинации. Доколку во се јаде некоја храна која има висок ГИ едноставно комбинирајте ја со храна која има низок ГИ.  

Поедноставно – здравје.

После ова веќе ви стана јасно зошто 500 калории од чоколадо и 500 калории од бадеми не се исти калории.  

Денес сите бројат калории и добро е да внимавате на вашиот дневен калориски внес, но и баш не, ако тоа значи постојано покачување и осцилации на шекерот во крвта и играње со излачувањето на инсулин (кој има нераскинлива врска со вишокот телесна тежина). Па наместо да броите калории обратете внимание колку вистинска храна јадете, броете ги грамовите од макронутритиенти (протеини масти и јагленихидрати) според вашите дневни потреби, направете ги комбинациите според гликесмискиот индекс и вашите желби и останете сити, здрави, полни со енергија и во топ форма.

За броењетои пресметувањето на грамови од макронутритиенти ке читаме во следната статија.

До тогаш разгледајте ја добро табелата со гликемски индекс на намирниците, размислете што до сега сте јаделе и како понатаму ке ја комбинирате храната понатаму.

Зошто најголемата одговорнот за здравјето не ја има нашиот здравствен систем, туку ние, нашата интелегенција и способност за самоизлекување.

Табелата е превземена од „Хроно готвач“, автор Д-р. Гифинг.

29.02.2024 Битола