Амино-киселините се градежни блокови на протеините!

Автор за Конзули.мк: Марковска Тина

Протеините се долги синџири на аминокиселини. Вашето тело има илјадници различни протеини од кои секој има важна работа. Секој протеин има своја низа на аминокиселини. Редоследот прави протеинот да има различни форми и да има различни функции во вашето тело.

Можете да ги замислите амино киселините како буквите од азбуката.  

Кога комбинирате букви на различни начини, создавате различни зборови. Истото важи и за амино киселините – кога ги комбинирате на различни начини, создавате различни протеини.

Амино киселините се вклучени во многу важни улоги во вашето тело, вклучувајќи разградување на храната (ензими), градење мускули и зајакнување на вашиот имунолошки систем.

Кои се различните видови на амино киселини?

На вашето тело му требаат 20 различни видови на аминокиселини за да функционира правилно. Овие 20 амино киселини се комбинираат на различни начини за да создадат протеини во вашето тело.

Вашето тело произведува  амино киселини, но не може да направи девет од амино киселините што ви се потребни. Тие се нарекуваат есенцијални амино киселини. (ESSENTIAL – absolutely necessary, extremely important!)

Кога зборуваме за есенцијални аминокиселини, тогаш подразбираме аминокиселини кои телото самостојно не може да ги произведе.

Мора да ги добиете од храната што ја јадете.  

Деветте есенцијални амино киселини се:

Хистидин: Хистидин помага да се создаде мозочна хемикалија (невротрансмитер) наречена хистамин. Хистаминот игра важна улога во имунолошката функција на вашето тело, варењето, спиењето и сексуалната функција.

Изолеуцин: Изолеуцинот е вклучен во мускулниот метаболизам и имунолошката функција на вашето тело. Исто така, му помага на вашето тело да произведува хемоглобин и да ја регулира енергијата.

Леуцин: Леуцинот му помага на вашето тело да произведува протеини и хормони за раст. Исто така, помага во растењето и регенерацијата на  мускулното ткиво, помага да ги залечите раните и го регулира нивото на шеќер во крвта.

Лизин: Лизинот е вклучен во производството на хормони и енергија. Оваа аминокиселина  е исто така важна за метаболизмот на калциумот и имунолошка функција.

Метионин: Метионинот помага во растот на ткивото на вашето тело, метаболизмот и детоксикацијата. Метионинот помага и во апсорпцијата на есенцијалните минерали, вклучувајќи цинк и селен.

Фенилаланин: Фенилаланин е потребен за производство на хемиски гласници на вашиот мозок, вклучувајќи допамин, епинефрин и норепинефрин. Тоа е исто така важно за производство на други амино киселини.

Треонин: Треонинот игра важна улога во колагенот и еластинот. Овие протеини обезбедуваат структура на вашата кожа и сврзно ткиво. Тие исто така помагаат во формирањето на згрутчување на крвта, што помага да се спречи крварење. Треонинот игра важна улога во метаболизмот на мастите и вашиот имунолошки систем.

Триптофан: Триптофанот помага да се одржи правилната рамнотежа на азот во вашето тело. Исто така, помага да се направи мозочна хемикалија (невротрансмитер) наречена серотонин. Серотонинот го регулира вашето расположение, апетит и спиење.

Валин: Валинот е вклучен во растот на мускулите, регенерацијата на ткивата и создавање енергија.

Вашето тело ги произведува останатите 11 аминокиселини што ви се потребни. Тие се нарекуваат неесенцијални амино киселини.  

Неесенцијални амино киселини се аланин, аргинин, аспарагин, аспарагинска киселина, цистеин, глутаминска киселина, глутамин, глицин, пролин, серин и тирозин.

Некои неесенцијални  амино киселини се класифицирани како условни. Ова значи дека тие се сметаат за неопходни само кога сте болни или под стрес. Условните амино киселини вклучуваат аргинин, цистеин, глутамин, тирозин, глицин, орнитин, пролин и серин.

Која храна содржи амино киселини?

Храната која ги содржи сите девет есенцијални амино киселини се нарекуваат целосни протеини. Овие храни вклучуваат говедско месо, живина, риба, јајца, млечни производи, соја, киноа и леќата.

Храната која содржи некои, но не сите есенцијални амино киселини се нарекуваат нецелосни протеини. Оваа храна вклучува јаткасти плодови, семки, грав и некои житарки. Ако следите вегетаријанска или веганска исхрана, треба да вклучите неколку видови на нецелосни протеини за да се осигурате дека ги консумирате сите девет есенцијални амино киселини.

Амино киселините се неопходни за медицината!

Амино киселините се користат за лекување и за подобрување на исхраната!

Аминокиселини се користат како главни состојки во лековите!

Јапонија беше првата земја во светот која направи медицинска инфузија која содржи висококвалитетни амино киселини. Ова беше направено во 1956 година и беше дизајнирано да ги реши недостатоците во исхраната пред и по операцијата.

Истражувачите развија инфузии базирани на аминокиселини откако најпрво развија инфузии со протеини. Првичните обиди за користење протеински инфузии не успеаја бидејќи кога протеините беа инјектирани во крвта телото ги отфрли. Ова не се случи кога истражувачите се префрлија на амино киселини. Ова покажа дека инфузијата треба да ги содржи амино киселините што ги сочинуваат протеините, а не вистинските протеини.

Напредокот во производството на амино киселини, особено ферментацијата, овозможи масовно производство на висококвалитетни амино киселини. Ова ги намали трошоците за производство и помогна да се шири употребата на аминокиселински инфузии.

Инфузиите со амино киселини се важни за управувањето со исхраната на пациентите.

Висококвалитетните аминокиселински раствори ја подобруваат исхраната на пациентите пред и по операциите.  

Улогата на амино киселините во третманот на болести и подобрувањето на исхраната

Улогата на амино киселините во лекувањето на дисфункција на црниот дроб.

Лицата кои страдаат од дисфункција на црниот дроб имаат ниски нивоа на амино киселини со разгранет ланец (BCAA) валин, леуцин и изолеуцин во крвта.

Немањето доволно од овие амино киселини често може да предизвика енцефалопатија (состојба што може да доведе до кома). Затоа истражувачите развија формули BCAA кои се специјално дизајнирани да го надополнат недостатокот на амино киселини и да спречат енцефалопатија. Кога црниот дроб не е во можност правилно да ја филтрира крвта, некои токсични материи како амонијак стигнуваат до мозокот и централниот нервен систем предизвикувајќи хепатална енцефалопатија. Кај метаболистички заболувања на црниот дроб или билијарни заболувања се користат деривати на аминокиселини, како што се: пролин, лизин, цистеин. Овие формули биле ефикасни во лекувањето на дисфункција на црниот дроб.

Подобрување на исхраната за лица со бубрежна болест.

Кога се јадат протеините од храната, амино киселините се метаболизираат и на крајот стануваат уреа, отпаден производ. Ако некое лице има хронично заболување на бубрезите, неговите бубрези не можат да се филтрираат исто така. Ова предизвикува уреа и други отпадни производи да се собираат во крвта. Ако состојбата продолжи да се влошува, тие често имаат потреба од вештачка дијализа и не можат да јадат онолку протеини колку што им треба.

Сепак, јадењето ниско-протеинска диета за подолг временски период може да го намали нивото на есенцијални амино киселини во крвта, предизвикувајќи дополнителен пад на исхраната. Со дополнување со вистинската количина на потребни амино киселини, можно е да се одржи нивото на исхрана на пациентот и да се спречи губење на бубрежните функции. Овие формули се состојат главно од есенцијални амино киселини кои се важни за одржување на функциите на телото.

Амино киселините се клучни состојки во лековите.

Амино киселините сами по себе ни даваат многу различни придобивки.

На пример, глутаматот се користи за третман на чир и исто така внимателно се проучува за помагање во поправка на гастроинтестиналната мукозна мембрана.

Се покажа дека аргининот помага за подобрување на функцијата на имунолошкиот систем. Може да се користи и кај здрави индивидуи и по операција кога имунолошката функција е ослабена. Земањето аргинин, исто така, им помага на пациентите со интензивна нега и ХИВ.

Многу лекови денес користат аминокиселини како фармацевтски посредници. Овие лекови вклучувајќи антибиотици, антихипертензивни, хипогликемични агенси и антивирусни лекови се користат низ целиот свет.

Некои од најистакнатите терапевтски примени на амино киселините се за третман на нерамнотежа на метаболизмот на мозокот и невротрансмисијата.  

Други примарни области во кои амино киселините се значајни се: гастроинтестинално (ГИ) здравје, имунолошка функција и кардиоваскуларно здравје.

Бидејќи аминокиселините се основните градбени елементи на протеинските синџири и играат улога на одржување на речиси секој дел од нашето тело, слободно можеме да кажеме дека не постои човек кој нема да има корист од нив.  

Додатоците во исхраната кои ни помагаат да добиеме повеќе амино киселини или протеини најчесто ги користат спортистите на кои им се потребни поголеми количини од овие хранливи материи за оптимално функционирање на телото, но и затоа што ги зголемуваат нашите спортски перформанси на следниве начини: се зголемува толеранцијата на болка, што им овозможува на спортистите да тренираат поефикасно, се модифицира начинот на кој нашето тело сигнализира замор до нашиот мозок, се подобрува протокот на крв, се зајакнува имунолошкиот систем, учествуваат во градењето мускули, се намалува процентот на губење на мускулната маса, влијае на начинот на кој телото ги метаболизира мастите за време на вежбањето.  

Меѓутоа аминокиселините не се исклучиво поврзани само со подобрените атлетски перформанси. Со внесување на соодветна количина на амино киселини, постарите луѓе можат да ја вратат чистата мускулна маса, но и да имаат поголемо чувство за мобилност.  

Симптомите на дефицит на амино киселини вклучуваат губење на мускулната маса, отекување на кожата, тенка и кршлива коса, губење на косата и болни места на површината на кожата. Недостаток на амино киселини може да се појави кај луѓе кои страдаат од друга болест која ја попречува нивната апсорпција. 

15.03.2024 Битола